Ik heb een aantal wedstrijden gezien en de finale. Prachtig natuurlijk hoe Hiddink het Russische elftal tot grote hoogte wist te brengen. Foppe de Haan en Guus Hiddink zijn toch bijzondere leiders van Nederlandse bodem. Maar wat viel op?

Ik zag de finale in het campingrestaurant in Oostenrijk met een tiental andere personen van verschillende nationaliteit. Er was in ieder geval volgens mij een Duitser bij die voor Duitsland was, omdat die wel liet blijken dat hij baalde van het Duitse spel en de uitslag. Maar opvallend was dat niemand, ook na afloop niet, liet merken voor wie ze waren. Je kunt er een psychologische analyse aan wagen en misschien wilde niemand een ander voor het hoofd stoten, maar het voelde voor mij meer als een vorm van wellevende beleefdheid. Kennelijk waren er introverte types bij elkaar, want er werd nauwelijks gereageerd. Persoonlijk vond ik het spel van de Spanjaarden beter en leek het mij wel aardig als zij zouden winnen na zovele tientallen jaren. Maar los van mijn persoonlijke voorkeur, denk ik dat ook in dit toernooi de landen winnen, voor wie het voor het landelijk bewustwordingsproces van belang is om te winnen. Ik geloof dat er behalve individuele bewustwordingsprocessen ook collectieve en nationale bewustwordingsprocessen bestaan. Een land, een volk ontwikkelt en ontplooit zich gedurende decennia en eeuwen. Ik weet niet wat de betekenis is voor het Spaanse volk, maar ik ben benieuwd wat de positieve effecten zijn voor Spanje van het winnen van dit EK.

Wie heeft inzicht in de bewustwording van volkeren en heeft daarin ervaringen?
Wie heeft gedachten en gevoelens ten aanzien van de mogelijke betekenis van het winnen van dit EK voor Spanje en de Spanjaarden?