Waar willen wij over 25 jaar zijn in de Zorgsector? En verdeel dat dan in periodes van 0-5, 5-10, 10-15 en 15-25 jaar. Dat was en is de vraagstelling vanuit het project Our Common Future 2.0, georganiseerd door Jan Jonker van de Radboud Universiteit Nijmegen. Onderstaand geef ik, overeenkomstig de binnen het project gestelde richtlijnen en in zo min mogelijk woorden mijn visie weer op de preventie in de zorg. Een paradigmaverschuiving in denken en doen noodzakelijk makend. In het eerste artikel van 18 november j.l. gaf ik aan waarom preventie noodzakelijk is en wat de relevantie ervan is. In dit artikel geef ik mijn visie en oplossingsrichting weer. Er zal nog een derde artikel volgen.
Visie, oplossingen en initiatieven
Als we praten over gezondheid dan gaat het om de gezondheid op zes kwaliteitsniveaus van leven, wonen en werken: fysiek, emotioneel, mentaal, sociaal, relationeel en spiritueel. Het fysieke niveau betreft ons lichaam en onze conditie. Het emotionele en mentale niveau betreft onze positieve en negatieve gevoelens en gedachten en onze verlangens. Het sociale niveau betreft onze positie in onze sociale omgeving, de samenleving en de wereld. Het relationele niveau betreft onze unieke persoonlijke een-op-eenrelaties in leven, wonen en werken. En het spirituele niveau betreft ons zelfbeeld, mensbeeld, wereldbeeld, onze waarden en normen en levensbeschouwing. Op al deze niveaus kunnen spanningen en trauma’s en kan invalidering ontstaan, alsmede een ongezonde leef- en werkstijl en ongezonde gedragspatronen. De zes kwaliteitsniveaus beïnvloeden elkaar voortdurend en bepalen 24 uur per dag ons bewuste en onbewuste gedrag! Ieder mens heeft een individuele verantwoordelijkheid om de eigen kwaliteit van leven optimaal te doen zijn en, naar redelijkheid en billijkheid, een medeverantwoordelijkheid ten aanzien van de kwaliteit van leven van de medemens. Daar waar iemand, geheel of gedeeltelijk, niet zelf voor diens levenskwaliteit kan zorgdragen hebben wij een verantwoordelijkheid naar elkaar toe en is solidariteit op zijn plaats.
Als mensen gelukkig zijn, zich psychisch goed voelen, goede sociale contacten en relaties hebben, zich kunnen uiten in creativiteit, zich nuttig kunnen maken en een zinvol en betekenisvol bestaan leiden, leidt dat tot veel minder klachten. Het voorkomt deels hospitalisatie en beperking van functies van bewoners van instellingen.
Tijdens de zorgbehandeling, van welke aard dan ook, is zorgvuldigheid en empathie, die beide een onderdeel (dienen te) zijn van de professionaliteit, van cruciaal belang om onnodige vervolgbehandelingen te voorkomen. Bezoeken aan huisartsen, specialisten en hulpverleners, enz. worden mede bepaald door een wel of niet verborgen en bewuste behoefte aan aandacht. Daardoor kunnen klachten onnodig lang voortduren of teveel aandacht krijgen. En worden onderliggende oorzaken niet (h)erkend. Preventie op dit gebied leidt tot enorme kostenbesparingen.
Preventie begint bij bewustwording en bewust zijn, om vervolgens bewust gezond te leven en het ongezonde na te laten. Veelal wordt een innerlijke leegte veroorzaakt door gebrek aan zelfvertrouwen, liefde en veiligheid, door bewuste en onbewuste angst, door verdriet, enz. gecompenseerd door ongezonde leef-, gedrags-, werk- en eetpatronen. Inzicht in de ware persoonlijkheid met onze gaven, talenten, kwaliteiten en persoonlijke inkleuring van de menselijke eigenschappen kracht, liefde, schoonheid, verbinding, vertrouwen, waarheid, wijsheid en zuiverheid is de beste en cruciale waarborg voor optimale preventie.
Transparantie is een belangrijk aspect van preventie en wordt in allereerste instantie bepaald door de mens zelf en hun onderlinge communicatie. Het is een kwestie van houding, inzicht en initiatief. Een samenleving die gericht is op verbinding vanuit het besef van verbondenheid, op openheid vanuit het elkaar willen bijstaan in ontwikkeling en ontplooiing en die gericht is op luisteren naar elkaar vanuit het besef dat we allemaal behept zijn met schijn en zijn is transparant. Technologie kan dit mede faciliteren en optimaliseren en preventie bevorderen.
De overheid kan en dient een sturende en initiërende rol te vervullen. Door eerst de hand in eigen boezem te steken en verslavingen en ongezond (eet- en drink)gedrag grondig aan te pakken. Het maken, leveren en kopen van onverantwoord en ongezond voedsel dient optimaal ontmoedigd te worden. Verkregen opbrengsten uit BTW dienen te worden ingezet voor preventiemaatregelen. De overheid kan zorgen voor sport en beweging op scholen, gezonde voeding en voor het stimuleren van kunst en cultuur, creativiteit, zelfkennis en mensenkennis. Dit schept werkgelegenheid en leidt tot een gezondere, beter gemotiveerde, zelfbewustere en beter gekwalificeerde burger die optimaal inzetbaar is. Enorme kostenbesparingen opleverend in de gezondheidszorg, en leidend tot lager ziekteverzuim en hogere arbeidsproductiviteit.
Er zijn acht maatschappelijke disciplines te onderscheiden: bedrijfsleven, kunst en cultuur, maatschappelijke organisaties, overheid, particulieren, politiek, religie en wetenschap en onderwijs. Een multidisciplinaire aanpak leidt tot veel meer overleg en uitwisseling tussen professionals. Een integrale aanpak binnen de disciplines en een multidisciplinaire aanpak onderling leidt tot aanzienlijke winst in efficiency en effectiviteit en daarmee in kosten. De Stichting Globaliseringscentrum neemt hier al initiatieven toe. Door een multidisciplinaire aanpak kunnen preventiemaatregelen versneld en effectiever en efficiënter worden gerealiseerd.
Het is van belang dat een kind vanaf het vierde jaar al inzicht krijgt in de persoonlijkheid van de mens: In de schijnpersoonlijkheid van de mens, met diens minderwaarde(minderwaardigheidsgevoelens en -gedachten) en afhankelijkheidsneiging en inzicht in diens ware persoonlijkheid; het Zelf. Het is van belang dat in de komende jaren daartoe een onderwijsmethodiek wordt ontwikkeld en uitgevoerd.