Evalueren betekent: De waarde, het belang en/of de betekenis van iets bepalen. Waarom en waartoe hebben we iets gedaan, wat waren de doelstellingen en wat zijn de behaalde resultaten? Wat kunnen we daaruit leren voor de toekomst? Welke veranderingen, verbeteringen en besluitvorming is gewenst ten aanzien van het heden en de door ons gewenste toekomst? In de artikelen “Het cadeau:…Innerlijke vrijheid” op 02-09 “Evalueer elke honderd dagen” van 06-09 en “Verjaardagen en-momenten op 29-09” – alle drie te vinden onder de categorie “Het goede nieuws” – geef ik diverse tips hoe met evaluatie om te gaan. Na het artikel “Effectief communiceren doe je op basis van doelstellingen” op 24-10 (Zie categorie Ondernemerschap) is het goed om te wijzen op een paar aspecten van evaluatie.
Ik maakte, toen ik in 1992 begon, trouw een ondernemingsplan en merkte al gauw dat de werkelijkheid anders verliep dan mijn plannen. Niet erg als je werkt vanuit een lange termijnvisie en met een duidelijke strategie. Dan heb je een goede basis om te evalueren en – zelfs zonodig je visie en strategie – bij te stellen. Gedurende mijn loopbaan in loondienst was het al opgevallen hoe weinig en slecht er werd geëvalueerd, maar ik kom het nog dagelijks tegen. In bovengenoemde artikelen wijs ik tevens op het belang van evalueren op alle zes kwaliteitsniveaus van leven in je privé-situatie. Handig en zeer zinvol om dat een keer met behulp van een psychosociaal therapeut/coach te doen, maar als je het vervolgens regelmatig doet, dan heb je die daarna wellicht niet meer nodig.
Een denkfout die men in het algemeen maakt is, dat men zich niet realiseert dat evalueren een (continu) proces is. De eerste stap is een wilsbesluit: “Ik ga / wij gaan het doen”. De tweede stap is het besluitvormingsproces zelf, de derde het besluit, de vierde de inhoudelijke evaluatie, de vijfde het uitvoeren van daaruit voortvloeiende plannen, planningen en acties en de zesde stap het evalueren daarvan. Dat vergt geduld en oog hebben voor het proces van ontwikkeling en ontplooiing. Het maakt daarbij niet uit of de evaluatie (minder dan) een uur of dagen in beslag neemt. Ongeduld, haast en uitsluitend korte termijngerichtheid komen voort uit gebrek aan visie. Je bent dan een – zelfverkozen – gevangene van de waan van de dag.
Een tweede denkfout is dat evalueren niet zinvol is, omdat de realiteit toch altijd een en ander in de war gooit en je daar direct adequaat op dient te reageren. Dat komt inderdaad voor, maar is juist een reden temeer om wel en regelmatig te evalueren. Wat zijn de consequenties op korte en lange termijn van de veranderingen die de werkelijkheid met zich meebrengen? Het kunnen signalen zijn die leiden tot veranderingen in strategie en beleid en de plannen op de korte termijn.
Het leven is vol verrassingen: Van de week belden een paar cliënten af, vanwege persoonlijke omstandigheden, maar zat ik ook een hele middag in een voorgesprek met een opdrachtgever in plaats van de geplande anderhalf uur. Dat geeft enerzijds ruimte en anderzijds vraagt het om flexibiliteit. Ander voorbeeld: Ik had vier handgeschreven pagina’s vol aantekeningen ten behoeve van het schrijven van een aantal artikelen. Per ongeluk deed ik die kennelijk bij de oude kranten en andere literatuur die weg kon. Daar was ik niet blij mee en dat is de reden dat een artikel op zich liet wachten. Jammer, maar het werkte ook relativerend en deed mij besluiten het voortaan anders te doen.
In privé- en werksituaties worden we geconfronteerd met leuke en vervelende onverwachte gebeurtenissen en omstandigheden. Evalueer wat de consequenties daarvan zijn en wat het voor jou en anderen betekent op de zes kwaliteitsniveaus in leven, wonen en werken. Dan kan je weldegelijk last hebben van, maar ben en blijf je wel de leider!
Voor nadere persoonlijke invulling kun je gebruik maken van de vragen in mijn lees-, studie- en werkboek “De mens in de 21e eeuw”. Zie hoofdstuk 38, bladzijde 340 t/m 344.