In deze serie van vijf artikelen wil ik een aanzet geven tot een handleiding voor het realiseren van duurzaamheid in organisaties. In het eerste artikel schets ik de situatie waarin wij ons nu bevinden. Ik plaats daarbij een en ander wel in een zeer breed perspectief en u zult zich wellicht afvragen wat je daar als organisatie mee kunt. Diverse zaken uit dit artikel zijn rechtstreeks vertaalbaar naar de eigen organisatie. Omdat te vergemakkelijken stel ik een aantal vragen aan het eind van elk artikel, die u kunt beantwoorden.

Een visie op duurzaamheid

In de afgelopen decennia, het begin van deze nieuwe eeuw en zeker de laatste jaren, met de ecologische en economische crisis, is het besef omtrent de noodzaak van duurzaamheid toegenomen. De samenleving is complexer geworden door de toenemende globalisering, pluriformiteit en diversiteit. De technologie maakt dat we er indringend mee worden geconfronteerd. Het wordt steeds minder mogelijk om een en ander te beschouwen als een “ver van mijn bed show”. De consequenties van globalisering raken ons steeds meer in ons dagelijks leven, wonen en werken. De ecologische, economische en financiële crisis hebben duidelijk gemaakt hoe ver we kunnen doorschieten in egocentrisme, egoïsme, machtswellust en bezitsdrang. De schijn en het wereldwijd collectieve en individuele lijden komen onontkoombaar ons leven in. Steeds indringender worden we geconfronteerd met de dramatische consequenties van een volstrekt doorgeslagen kapitalistisch systeem en de eenzijdige gerichtheid op economische groei en andere economische criteria bij ons doen en laten. Het wordt steeds duidelijker dat het anders moet, maar velen willen ook anders. De mens is ook gericht op verbinding, duurzame ontwikkeling en ontplooiing en doelgericht samenwerken. Ook dat heeft de geschiedenis bewezen en is zichtbaar in de enorme hoeveelheid individuele en collectieve initiatieven daartoe. Er is een (beginnende) beweging van moeten naar willen. Van bewust worden naar bewust zijn.

Enige historie van de afgelopen ruim zestig jaar

Na de oprichting van de VN in 1948 verscheen De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens(UVRM). In 1972 verscheen het Rapport van de Club van Rome “Grenzen aan de groei”(Dennis Meadows). Door de technologie werd het toen mogelijk om met behulp van computermodellen diverse toekomstige wereldscenario’s door te rekenen en te presenteren. De boodschap was helder:”Let op, er zijn grenzen aan het benutten van de aarde”. In 1976 werd “Het Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten”(IVESCR of ESOCUL of ICESCR) van kracht. In 1987 verscheen het rapport van de VN-commissie Brundtland “Our common future” met als heldere boodschap dat we ook aan de welvaart en het welzijn van volgende generaties moeten denken. In aanvulling op de UVRM werd in 1990 het Verdrag inzake de Rechten van het Kind(het Kinderrechtenverdrag) van kracht, dat helaas slechts door 20 landen is geratificeerd. Sinds 1998 is het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM, 1950) uitgebreid met 14 protocollen en bindend voor alle lidstaten. Om lid te kunnen worden van de Europese Unie en de Raad van Europa dient een land het te ratificeren. In 2000 spraken de wereldleiders van 189 landen af dat vóór 2015 de belangrijkste wereldproblemen waren aangepakt en definieerde men de acht Millenniumdoelen. In de afgelopen zestig jaar is er dus wel het een en ander gebeurd, maar het is volstrekt duidelijk dat er wereldwijd nog heel veel te doen is.

Wat deed en doet de mens?

De technologie heeft tot een enorme sprong voorwaarts geleid ten aanzien van mobiliteit en transport en onze communicatieve mogelijkheden. Welvaart en welzijn zijn toegenomen, maar niet in alle opzichten. En wel erg ongelijk verdeeld en ten koste van het milieu. Ons consumptief gedrag betreffende bijvoorbeeld voedsel-, energie- en watergebruik legt een enorm beslag op de aanwezige natuurlijke bronnen en zullen we moeten veranderen, als we tenminste in 2050 de naar verwachting negen miljard mensen een menswaardig bestaan willen bieden. Er is sprake van een toenemende schaarste aan grondstoffen, schone lucht en zuiver water. Door de eenzijdige exploitatie van land, water, grondstoffen en energie door o.a. westerse rijke landen, ten koste van de arme landen, ontstaan er lokale en internationale conflicten. De oneigenlijke kapitalistische vorm van globalisering heeft tot zeer negatieve gevolgen geleid voor de mens, het milieu en het klimaat. Onze kwaliteit van leven op fysiek, mentaal, emotioneel, sociaal, relationeel en spiritueel gebied wordt grotendeels door de mens en diens gedrag bepaald. De problemen in de wereld zijn en worden met name veroorzaakt door menselijk doen en laten vanuit angst, onzekerheid, boosheid, wantrouwen, machteloosheid, liefdeloosheid, onzuiverheid, onwaarachtigheid, egoïsme en egocentrisme en oneigenlijke machtswil. Dat is geen prettige constatering, maar wel de realiteit. In dezelfde mens die vanuit diens schijn de huidige crisissituatie heeft veroorzaakt ligt voor een groot deel ook de oplossing voor de ontstane problemen. Ons doen en laten, onze creativiteit en inventiviteit wordt ook gevoed door Kracht, Liefde, Schoonheid, Vertrouwen, Waarheid, Wijsheid en Zuiverheid. Alsmede door het besef van verbondenheid en de wil tot Verbinding. Dat is gelukkig ook de realiteit.

Hoe kunnen we het anders aanpakken?

Wat kunnen wij als individu, als groep, als samenleving en als mensheid doen? Wat is onze individuele levensopgave, levensopdracht en ons individueel en collectief levensplan? Wat kunnen we bereiken als we die met elkaar verbinden en samen gaan werken aan het realiseren van individuele en collectieve doelstellingen? Uit onderzoek blijkt dat 80% van de groep mensen die gericht zijn op duurzaamheid zich in allerhande duurzaamheid bevorderende maatregelen kunnen vinden, maar dat slechts 3% daadwerkelijk zelf daartoe overgaat. Van willen naar doen en van bewust zijn naar bewust doen is dus kennelijk nog een hele stap. Tevens is tot op heden de duurzaamheidagenda voornamelijk gericht op technologische mogelijkheden ten behoeve van milieu- en klimaat. Hoe kunnen we het anders aanpakken?

In de afgelopen eeuwen zijn we geconfronteerd met het opleggen van waarden en normen van buitenaf. In de vorige eeuw ontstonden er scheuren in het bolwerk van de dogmatiek van de christelijke kerken en van het communisme. Nu is het tijd om opnieuw te varen op ons innerlijk kompas. Het is tijd voor een gemeenschappelijk mensbeeld en wereldbeeld. En voor afspraken inzake onze individuele en collectieve verantwoordelijkheid, gemeenschappelijke doelstellingen en acties. Kortom, voor de spiritualiteit van binnenuit op basis van een gemeenschappelijke oorsprong. Tot nu toe lag het accent op het fysieke en mentale en van buitenaf opgelegde spiritualiteit. Het is nu tijd voor in volle breedte en diepte aandacht te besteden aan de fysieke, mentale, emotionele, sociale, relationele en spirituele kwaliteit van leven van al het geschapene. Wie is de mens, hoe zit de mens in elkaar, waardoor wordt diens gedrag bepaald en hoe kunnen we dat veranderen?  Dat er behoefte is aan liefde, vertrouwen en waarheid, enz. is duidelijk, maar we willen weten hoe we die kunnen herstellen, vergroten, verbreden en verdiepen. In de bewustwordingspsychologie bied ik inzichten in en handvatten daarvoor en voor het omgaan met these en antithese, schijn en Zijn en het hervinden van en komen tot de synthese. Mijn mensmodel biedt mogelijkheden tot diepgaande analyse, inzicht in ons ontwikkelingsproces, handvatten voor het ont-wikkelen uit schijn en lijden en perspectieven voor individuele en collectieve ontplooiing.

Vragen die u naar aanleiding van het bovenstaande kunt beantwoorden:

01. Welke consequenties van globalisering raken u en uw organisatie?
02. Welke verbeteringen op fysiek, mentaal, emotioneel, sociaal, relationeel en spiritueel
gebied zijn noodzakelijk en/of wenselijk voor u en uw organisatie?
03. Welke afspraken inzake de individuele en collectieve verantwoordelijkheid,
gemeenschappelijke doelstellingen en acties wilt u maken binnen uw organisatie?
04. Hoe gaat u het vertrouwen in uw organisatie vergroten en/of herstellen?

Reacties zijn zoals altijd van harte welkom.