Wellicht dat er in 2010 geen ziekenhuis in Nederland meer is te zien. Dat komt niet alleen door de toegenomen marktwerking en concurrentie. Er zijn meerdere oorzaken aan te wijzen. Waar gaan we in Nederland en in de wereld naartoe?

Weet jij nog wat de oorspronkelijke betekenis is van het ziekenhuis? “Natuurlijk” zul je nu denken, want het zit toch al in het woord! Een huis voor zieken. Anders gezegd: Een onderkomen voor hen die professionele zorg en hulp nodig hebben, omdat ze ziek zijn. Het doel van het ziekenhuis is in het algemeen om degenen die daar zijn zo mogelijk te genezen. Dat is al heel lang zo en gelukkig nog steeds zo. Het gaat primair om de hulpbehoevende.

Maar als dat het hoofdmotief is om een ziekenhuis op te richten en te runnen, dan worden we de laatste decennia toch wel steeds meer geconfronteerd met de bij- en schijnmotieven. Er is niets mis met het bijmotief, dat degene die in een ziekenhuis werken, dat niet alleen maar uit idealisme doen, maar ook om geld te verdienen en om zich in hun vak te ontwikkelen. Het wordt wel anders als bijmotieven als deze belangrijker worden dan het hoofdmotief en het hoofddoel van het ziekenhuis: De patiënt centraal!

Het gaat helemaal mis als we steeds meer geconfronteerd worden met de schijnmotieven: Het najagen van status en macht ten koste van anderen, het zoveel mogelijk geld verdienen en egotripperij. Of het afschuiven van de eigen verantwoordelijkheid naar anderen. En het gaat mis als de motieven voor marktwerking daarop berusten. Het is gerechtvaardigd om als burger de vraag te stellen waarom ziekenhuizen met elkaar zouden moeten concurreren. Het is zelfs heel goed verdedigbaar dat een schande te noemen en zelfs onchristelijk en onethisch. Dit is verdedigbaar vanuit het standpunt dat ieder mens recht heeft op professionele zorg en dat de overheid dat optimaal dient te faciliteren.

Vanuit die optiek concurreren ziekenhuizen nooit met elkaar. Ze werken optimaal samen. En binnen de ziekenhuizen concurreren de bestuurders, het management en de specialisten niet met elkaar, maar slaan de handen ineen om op de meest effectieve manier zorg te verlenen. Men overstijgt het eigen belang, men handelt of laat niet na vanuit schijnmotieven, en creëert win-win-situaties. De publieke en private sector werken optimaal samen, gericht op het gemeenschappelijke doel: een zo gezond mogelijke samenleving.

Dan kan het zo zijn dat een aantal ziekenhuizen zich gaan specialiseren in het verlenen van bepaalde zorg en geneeswijzen, zodat deze veel beter verleend kan worden. Maar niet zo, dat men zo ver weg van huis moet, dat men geïsoleerd raakt van de eigen omgeving en van daaruit mantelzorg niet meer haalbaar is. Uitzonderingen daargelaten. Of dat zorg te laat komt of de meest noodzakelijke hulp niet verstrekt kan worden. Het zich profileren als ziekenhuis en als specialist dient gevoed te worden vanuit het hoofdmotief: In dienst van de hulpbehoevende en niet vanuit een of meerdere schijnmotieven.

Het bovenstaande geldt ook voor de verzekeraars en, zoals ik in mijn boek aangeef, ook voor de geneesmiddelenindustrie. Maak van het ontwikkelen, produceren en verstrekken van medicatie een (internationale) overheidstaak. Dat hoeft niet persé het opheffen te betekenen van private ondernemingen, maar het zet de farmaceutische wereld wel op zijn kop.

De gezondheidszorg wordt nu overwoekerd door schijnmotieven van politici, ondernemers en hen die werkzaam zijn in de gezondheidszorg. Met ongezonde en ziekmakende maatregelen en ontwikkelingen als gevolg. Ziekenhuizen dreigen daardoor te verworden tot egocentrische en egoïstische “ik-zorg-zo-goed-mogelijk-voor-mijn-eigen-ego-en-gewin”-centra. Kortweg aan te duiden als “ZorgVoorjezelfCentra”. Ten koste van de gehele samenleving.

Met dit expres ongenuanceerde stukje hoop ik dat alle betrokkenen van goede wille, die hun idealisme nog door zich heen voelen stromen, opstaan en een halt toeroepen aan alle oneigenlijke en mensonterende ontwikkelingen die er plaats vinden in de private en publieke sector.