Het FD meldt op 13 maart 2009 in een artikel door Henk Engelenburg dat het Zwitserse farmaconcern Roche, de grootste producent van medicatie tegen kanker, voor ruim 36 miljard euro de resterende 44% van de aandelen van het grootste biotechbedrijf ter wereld Genentech heeft gekocht. Het farmaconcern Merck nam Schering-Ploug over. En Pfizer nam Wyeth over. Hun gezamenlijke omzet is respectievelijk 42,3, 46,9 en 48,3 miljard dollar. Totaal 137,5 miljard dollar, zijnde ruim 107 miljard euro. De overnamegolf is veroorzaakt doordat de patentperiodes van veel medicijnen aflopen. Biofarmabedrijven manipuleren levend materiaal om ziekten bij de wortel te kunnen aanpakken. Men beconcurreert elkaar en probeert elkaar de loef af te steken, in plaats van dat men de kennis bundelt, waardoor enorme besparingen worden bereikt in research en development. De afgelopen decennia werden er tientallen miljarden euro’s verdiend aan symptoomonderdrukkers, zoals cholesterolverlagende middelen, bloedverdunners en antidepressiva. Mijns inziens, en daar sta ik niet alleen in, is het gebruik daarvan grotendeels terug te voeren op psychosomatische en psychosociale oorzaken: slechte eet- en drinkgewoonten, verdringen van diepere gevoelens en emoties en gebrek aan vertrouwen, aan zelfvertrouwen en aan zin- en betekenisgeving. Er zijn verontrustende gebeurtenissen en ontwikkelingen die onze aandacht vragen. Welke acties kunnen wij ondernemen?
Het gebruik en mogelijke bijwerkingen van antidepressiva
Een artikel in dagblad Trouw geeft aan dat er wetenschappelijke aanwijzingen zijn dat antidepressiva de directe oorzaak kunnen zijn voor extreem geweld en massamoord. Vele schoolmoorden in de afgelopen jaren blijken te zijn gepleegd door jongeren die onder invloed waren van antidepressiva. Tevens is gebleken dat antidepressiva kunnen leiden tot zelfmoord bij jongeren. Zie http://www.ssristories.com. De medicijnen stompen emoties af, blokkeren diepere gevoelens en bemoeilijken het leggen van contacten met anderen. We moeten daarbij niet de verkeerde conclusie trekken, dat deze verschijnselen uitsluitend door het gebruik van medicatie veroorzaakt worden. Dan draaien we de zaken om en stellen we een en ander in een verkeerd daglicht. Wel dienen we de mogelijke schadelijke bijwerkingen van medicatie serieus te nemen en ons veel meer te bezinnen op het gebruik en misbruik van medicatie. Eenieder die zich uitsluitend beperkt tot symptoombestrijding en daar niet zeer terughoudend mee omgaat, gaat zeer oppervlakkig en onverantwoord om met het leven, zichzelf en de ander.
Antidepressiva veroorzaken veranderingen in de hersenen die tot ernstige en gevaarlijke bijwerkingen kunnen leiden. Naast (manische) psychose is akathesie zo’n gevaarlijke bijwerking. Akathesie is een gevoel van onrust en grote innerlijke angst, dat zich kan ontladen in extreem agressief gedrag. Akathesie wordt kennelijk behoorlijk onderschat als voorkomend fenomeen. Het verschijnsel kan optreden bij diverse psychofarmaca, onder meer bij SSRI’s (selectieve serotonine-heropname-remmers). Dat zijn antidepressiva die de heropname van de hersenstof serotonine door hersenzenuwen remmen en daardoor werkzaam zouden zijn tegen depressiviteit en bepaalde angststoornissen. Er zijn ook serotonine-noradrenaline heropname-remmers (SNRI’s) die kunnen leiden tot akathisie. Andere bijwerkingen kunnen zijn: obesitas, gewichtstoename, impotentie, sexuele dysfunktie, verminderde cognitieve vaardigheden en diabetes. Hierdoor kan de depressiviteit weer toenemen, hetgeen tot meer medicatie aanleiding geeft. Van de 31 miljoen volwassen antidepressiva-gebruikers in Amerika heeft ongeveer 30% last van seksuele dysfunctie. In Nederland slikken inmiddels ongeveer 1 miljoen mensen een SSRI’s of een SNRI en dat aantal blijkt toe te nemen. Zoals ik in mijn boek “De mens in de 21e eeuw” al aangaf is depressiviteit een universele ziekte en geef ik niet alleen de oorzaken daarvan aan, maar ook de oplossingen ervoor en hoe die te bereiken. Uit een onderzoek in 2006 in 21 Nederlandse ziekenhuizen bleek dat er jaarlijks 19.000 personen worden opgenomen voor mogelijk vermijdbare problemen met medicijnen. Van hen overlijden er 1250. Reden genoeg om uiterst alert te zijn en actie te ondernemen.
De veiligheidsrapporten
De veiligheidsrapporten (zogeheten Periodic Safety Update Reports of PSURS) zijn rapportages waarin de farmaceutische industrie zelf de wereldwijde meldingen van bijwerkingen vastlegt en beoordeelt. Voor de geneesmiddelautoriteiten in de EU-landen zijn deze PSURS aanknopingspunten voor bewaking van de veiligheid van medicijnen. Het Dagblad Trouw plaatste diverse PSURS op internet. Zie http://www.trouw.nl/psurs. Veel informatie is weggelakt. Health Action International (HAI) in Amsterdam zet zich wereldwijd in voor rationeel en veilig gebruik van geneesmiddelen en wil betere en onafhankelijke geneesmiddelenbewaking. Teresa Alves van HAI geeft aan dat de industrie de informatie over bijwerkingen heel goed verborgen weet te houden voor het publiek. Zij maakt zich grote zorgen over een voorstel van het directoraat-generaal Onderneming en Industrie (Enterprise) over de bewaking van de veiligheid van geneesmiddelen. Farmaceutische bedrijven hoeven dan voortaan minder uitgebreide veiligheidsstudies in te dienen en in uitzonderlijke omstandigheden zouden zij ook middelen geregistreerd kunnen krijgen, waarvan de veiligheid en werkzaamheid nog niet kan worden aangetoond. In het voorstel wordt niet uitgelegd wat die uitzonderlijke situaties zijn. Dat mogen de geneesmiddelautoriteiten in de EU-lidstaten zelf bepalen. Willen wij nieuwe geneesmiddelen waarvan we niet volledig weten of ze veilig en werkzaam zijn?
Enkele voorbeelden van incidenten met medicamenten
Door het reumamiddel Vioxx zijn wereldwijd honderdduizenden mensen, en in Nederland naar schatting 200 mensen, overleden aan een hartinfarct of een beroerte, ontstaan als bijwerking van Vioxx. Er waren artsen die het reumamiddel voorschreven voor spierpijn na het tennissen. Van een specialistische pil voor reumatische aandoeningen was Vioxx een pil voor alle pijntjes geworden. Het is nu uit de markt genomen. Fabrikant Merck was al jarenlang op de hoogte van de bijwerkingen, maar verdoezelde de gegevens, aldus een artikel in 2005 in de New England Journal of Medicine. De Vioxx-affaire wordt de grootste geneesmiddelenramp sinds de oorlog genoemd. Groter dan de Softenon-zaak in de jaren zestig van de vorige eeuw. De Vioxx-affaire dateert van 2004, ruim 40 jaar later. Er zijn wereldwijd agentschappen opgezet door de overheid voor de bewaking van de veiligheid van geneesmiddelen, maar de veiligheid is nog niet gegarandeerd. Twee diabetespillen van de nieuwe generatie – Avandia van GlaxoSmithKline en Actos van Eli Lilly – bleken ’hartfalen’ te kunnen veroorzaken, een storing aan de pompfunctie van het hart. Beide middelen zijn alleen geschikt voor een beperkte groep patiënten, maar worden, door de krachtige marketing van de fabrikanten, op grote schaal voorgeschreven.
Geneesmiddelenbeleid
De term geneesmiddel is eigenlijk alleen toepasbaar op medicatie die effectief geneest en geen chronische afhankelijkheid ten gevolge heeft. Uitzonderingen daargelaten. Maar als de farmaceutische industrie prioriteit geeft aan andere, uitsluitend commerciële, belangen dan streeft die daar niet naar. Zij zullen dan de neveneffecten bagatelliseren en voordelen beklemtonen. De geneesmiddelenveiligheid in Europa is in gevaar. Er dient sprake te zijn van een onafhankelijke registratie van bijwerkingen, ook van meldingen die afkomstig zijn van patiënten. Het Nederlandse bijwerkingencentrum Lareb is daar een voorbeeld van. Sinds 1991 ontvingen zij 75.000 meldingen. Zie http://www.lareb.nl.
Politici dienen niet te zorgen voor de gezondheid van de farmaceutische industrie, maar zich in te zetten voor de gezondheid van de burgers. Het geneesmiddelenbeleid in Europa dient niet te vallen onder het directoraat-generaal Onderneming en Industrie (Enterprise) maar onder Sanco (Gezondheidszorg). In mijn boek “De mens in de 21e eeuw”(2004) stel ik voor om de farmaceutische industrie te nationaliseren en te komen tot wereldwijde coördinatie. Daardoor kunnen een aantal Millenniumdoelen gerealiseerd worden. De noodzaak en de redenen daartoe dienen zich alleen maar meer aan. Tevens geef ik daarin aan op welke wijze de bewustwordingspsychologie en het daarop gebaseerde bewustwordingsmanagement tot een doorbraak kunnen leiden naar een ontwikkeling ten goede en het opheffen van o.a. depressiviteit.