Deze maand wordt door de Eerste Kamer een wetsvoorstel in behandeling genomen dat de “slimme energiemeter” verplicht wil invoeren. De Universiteit van Tilburg heeft naar aanleiding daarvan, in opdracht van de Consumentenbond, een privacytoets uitgevoerd. Zij komt tot de conclusie dat invoering van de slimme energiemeter in strijd is met het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens. (EVRM). De Consumentenbond riep op 10 november 2008 de Eerste Kamer op het wetsvoorstel af te wijzen, zodat minister Van der Hoeven van Economische Zaken met een beter voorstel moet komen. Op http://www.consumentenbond.nl kan je de toets van de Universiteit van Tilburg downloaden. Wat speelt er en wat is wijsheid?
De Europese Richtlijn betreffende deze materie geeft de minimale verplichtingen aan, maar laat de lidstaten vrij om striktere milieuregels te implementeren. Zij verplicht om individuele meters ter beschikking te stellen aan eindgebruikers, maar niet voor eindafnemers om deze ook in gebruik te nemen en schrijft geen intervalperiodes voor. De Nederlandse implementatiewetgeving verplicht dat wel en koos voor gedetailleerde intervalperiodes, namelijk van een uur bij gas en een kwartier bij elektriciteit. De redenen daarvan zijn mij onbekend.
Het privacyrecht omvat de bescherming van de woning, het lichaam, de vertrouwelijke communicatie, het intieme leven en het gezinsleven, alsmede de bescherming van persoonsgegevens. Dit laatste aspect wordt beschermd door de Wet Bescherming Persoonsgegevens(WBP), die in de Nederlandse discussies over privacy en de slimme meter centraal staat. Op 14 juni 2008 schreef het College Bescherming Persoonsgegevens aan de minister dat het wetsvoorstel strijdig is met de WBP.
De overheid dient inbreuken op de rechten van burgers zoveel mogelijk te minimaliseren door alternatieve oplossingen te overwegen. Het onderzoek wees uit dat het genereren en doorgeven van kwartier/uurwaarden aan netbeheerders, en van dagwaarden aan netbeheerder en leverancier, en de verplichte afname van de slimme meter niet noodzakelijk zijn in een democratische samenleving. Uit het genereren van kwartier/uurwaarden en dagwaarden, kan informatie worden afgeleid over leefpatroon, aan- en afwezigheid en aantallen personen. De slimme meter maakt inbreuk op het huisrecht en het recht op respect voor familie- en gezinsleven. Op deze punten vormt de invoering van de slimme meter een schending van artikel 8 EVRM. De minister heeft mede naar aanleiding van de kritiek het wetsvoorstel aangepast, maar daarmee zijn niet alle privacybezwaren weggenomen. Alternatieven die veel minder inbreuk op de privacy maken – zoals een individuele meter met afleesvenster in de woning zelf, zonder directe doorgifte van meetgegevens aan de netbeheerder – en die ook aan de beoogde doelstellingen bijdragen, zijn volgens de onderzoekers onvoldoende onderzocht.
Het voorstel dat nu bij de Eerste Kamer ligt, is vooral handig voor netbeheerders en energieleveranciers, maar geeft consumenten weinig zicht op energiegebruik of potentiële besparingsmogelijkheden, terwijl ze er wel veel geld voor moeten betalen. Het is namelijk niet duidelijk of energiebesparing daadwerkelijk zal worden bevorderd.
De vereniging van Zonnestroomproducenten waarschuwt dat het systeem geen energie bespaart, maar juist meer energie verbruikt. Zij stelt dat met het systeem in 7 miljoen huishoudens verplicht sluipverbruik wordt ingevoerd, omdat de meters zelf energie verbruiken. Ook stellen zij dat de verplichte invoering strijdig is met de bepalingen Elektriciteitswet 1998, wijziging 2004 artikel 31c, omdat de meter niet zo slim is dat gemeten kan worden hoeveel energie er van de klant aan de energiemaatschappij geleverd wordt. De klant kan zijn overcapaciteit daardoor niet gecompenseerd krijgen, terwijl de energieleverancier dit wel weer doorverkoopt.
Tenslotte is het zinvol om te wijzen op de gevaren van blootstelling aan hoogfrequente elektromagnetische straling. Inmiddels zijn er zo’n 48.000 GSM basisstations in het land geplaatst. Daar komen nu nog zo’n 60.000 UMTS (snelle opvolger van GSM) basisstations (zenders) bij. Ook verschijnen er inmiddels duizenden WiFi en WiMax (voor draadloos internetten op uw laptop) basisstations. Bijna iedereen heeft een draadloze DECT telefoon en draadloze netwerken (WLAN) worden steeds vaker geïnstalleerd. Net als GSM, UMTS en WiFi zenders stralen deze apparaten 24 uur per dag, ook als je niet belt of achter je computer zit. De gemiddelde veldsterkte waar de Nederlander continu aan blootgesteld wordt is tientallen tot duizenden malen hoger dan 10 jaar geleden. De website http://www.StopUMTS.nl. informeert over alles dat met blootstelling aan de gehele mix van elektromagnetische velden te maken heeft: GSM, UMTS, DECT, WLAN, WiFi, WiMax, C2000, etc.
Men zou de ‘slimme’ meter op vrijwillige basis kunnen aanbieden en consumenten de mogelijkheid kunnen bieden een individuele, ‘losse’ meter met afleesvenster aan te brengen, die niet gedetailleerde meetgegevens doorgeeft aan de netbeheerder, maar die direct inzicht geeft in het actuele energieverbruik.