Laatst stond er een groot artikel in het FD met als titel “Weggetreiterd door de recessie”. “De economische crisis vergroot onzekerheid op de werkvloer en daarmee de kans op pesten”. Nu worden mensen vandaag de dag ook boos over al dat gepraat over de recessie.”We praten elkaar de recessie in”. “We moeten positief denken en positieve dingen laten horen”. Enzovoort. Ik ben in 1992 gestart in een kleine recessie en heb in de afgelopen zeventien jaar wel een aantal economische dips meegemaakt. Laten we doemdenken en realiteitszin niet met elkaar verwarren! We zitten in een diepe, en mijns inziens lange, recessie. Met hele pijnlijke gevolgen voor heel veel burgers en organisaties. Maar laten we onderzoeken wat we eruit kunnen leren en welke kansen die ons mogelijkerwijs kan bieden. Dat geldt mijns inziens voor al het lijden dat we meemaken. Ontkennen daarvan heeft geen zin. Bagatelliseren ook niet. En klagen, elkaar in de put praten en slachtoffergedrag inderdaad al helemaal niet!
Terug naar het onderwerp: Pesten op de werkvloer. Communiceren over de ander, in plaats van met de betrokkene. Niet altijd kwaad bedoeld overigens. De ander negeren, wegpesten, niet van belangrijke informatie voorzien, enz. Behalve de treiteraars, stiekemerds, eeuwige mopperaars en de sfeerverpesters zijn er ook degenen die de hakken in het zand zetten en die een instelling hebben van “mijn tijd zal het wel duren”. Er zijn vele voorbeelden te noemen.
De gevolgen
Het komt niet alleen incidenteel, maar ook structureel in organisaties veel meer voor dan men denkt. Met als gevolg een hoop meer verzuimdagen, meer langdurig verzuim en een lagere arbeidsproductiviteit. De totale jaarlijkse kosten voor de samenleving zijn beraamd op anderhalf miljard euro. Met dat soort bedragen kun je niet veel, maar het geeft wel aan hoeveel geld en kostbare tijd ermee verloren gaat. In een tijd van toenemende personeelsreductie, saneringen, faillissementen en korte termijnbezuinigingen nemen de spanningen en onzekerheden in organisaties toe. Met alle gevolgen van dien voor het gedrag en de communicatie. De lontjes worden korter, het wantrouwen neemt toe en de verdedigings- en beschermingsmechanismen ook. Met als gevolg een negatieve spiraal en gevangen raken in een stroom van oneigenlijke tik-takreacties, onbegrip, ongewenst gedrag en miscommunicatie. Sluimerende conflicten, pestgedrag en boosheid zijn belangrijke veroorzakers van verzuim. Helaas wordt er te weinig aan gedaan en wordt het door het management veelal genegeerd. Ondanks de verplichting, volgens de nieuwe Arbowet, het aan te pakken. Als het wordt verzwegen, doe je er weinig tot niets aan. Als men het bagatelliseert of afdoet met “zo was het niet bedoeld” en “de ander reageert te heftig en maakt zich druk om niets”, dan is de kans op escalatie groot. En in tijden van recessie nemen pestgedrag, boosheid en frustraties toe.
De (innovatieve) oplossing
Altijd, maar zeker nu dus van belang om eens te kijken naar de oplossingen. Die liggen in het tegengestelde van pestgedrag en boosheid: Communiceren met de ander, aandacht schenken aan de gevoelens en gedachten van de ander, de ander van informatie voorzien, een goede en ontspannen sfeer creëren, een positieve houding, openheid, zelfvertrouwen en vertrouwen. Prachtig zo’n opsomming van hoe het wel moet en hoe we het idealiter willen, maar dat horen en lezen we zo vaak. Maar hoe komt het dat we het tegengestelde daarvan doen? Dat komt door onze schijnpersoonlijkheid. En hoe komen we tot (herstel) van de gewenste situatie? We komen alleen tot effectief en duurzaam herstel van (zelf)vertrouwen door:
01. Erkennen en inventariseren van de aanwezige problemen en aandachtspunten
02. Analyseren van de geconstateerde concrete problemen en aandachtspunten
03. Psychologisch inzicht en inzicht in hoe communicatieprocessen werken
04. Leren luisteren naar jezelf en naar de ander
05. Zelfrealisatie en de dialoog aan gaan met elkaar daarover
06. Afspraken maken met elkaar hoe om te gaan met elkaars persoonlijkheid en schijnpersoonlijkheid
Sinds 1992 ben ik daarin werkzaam, via individuele coaching, teamcoaching en het ontwikkelen en verzorgen van maatwerkworkshops. En ik schreef er mijn lees-, studie- en werkboek over:”De mens in de 21e eeuw”. Inzichten en handvatten gevend om er zelf mee aan de slag te gaan. Een paar voorbeelden van maatwerkworkshops, gerelateerd aan dit onderwerp zijn:
“De essentie van luisteren” / “Effectief omgaan met boosheid” / “Bewustwordingsmanagement: Zelfsturing en aansturing”. Stuk voor stuk workshops die inderdaad uiteraard directe kosten met zich meebrengen. Hoe redelijk en billijk die ook zijn. Maar die niet alleen direct en veel rendement opleveren, maar ook veel kosten besparen. Zowel op de korte als op de lange termijn. Waarbij als bijzonderheid kan worden opgemerkt dat de positieve effecten daarvan ook doorwerken in de privésituatie.
Komen tot oplossingen lijkt een moeilijke weg, maar door psychologisch inzicht en concrete handvatten om op fysiek, mentaal, emotioneel, sociaal, relationeel en spiritueel niveau beter met onszelf en elkaar om te gaan, is het weldegelijk mogelijk. En het bijzondere daarvan is dat het leidt tot een eerder herstel van de recessie en tot vermindering van de gevolgen daarvan voor de organisatie. Dat licht ik mondeling graag toe in een individueel gesprek of via een (interactieve) lezing.